سلولهای T گاما دلتا در ریزمحیط تومور: شمشیری دولبه
پژوهشگران دانشگاههای علوم پزشکی تهران و بوشهر در یک مقاله مروری تجزیه و تحلیل جامعی از چگونگی عملکرد سلولهای T گاما دلتا (γδ T cells) که در مرز بین ایمنی ذاتی و اکتسابی قرار دارند - ارائه میدهند.
به گزارش علم خوان، این سلولهای ایمنی میتوانند هم به عنوان نگهبان در برابر سرطان و هم به عنوان همدستان ناخواسته در پیشرفت تومور سرطانی عمل کنند.
پیشینه
«ریزمحیط تومور» (TME) به طور فزایندهای به عنوان یک میدان نبرد مورد توجه قرار میگیرد که در آن سلولهای ایمنی، سلولهای تومور، استروما (ماده زمینهای) و عروق به روشهای پیچیدهای با هم تعامل دارند. سلولهای T گاما دلتا در میان انواع سلولهای ایمنی که وارد این محیط میشوند، به دلایل مختلفی مورد توجه هستند: آنها صرفاً به ارائه آنتیژن با واسطه MHC کلاسیک متکی نیستند، بلکه یتوانند به سرعت به «سیگنالهای استرس/خودی تغییریافته» پاسخ دهند و پتانسیل کشتن سلولهای تومور و تعدیل سایر سلولهای ایمنی را دارند.
این بررسی نشان میدهد که سلولهای T گاما دلتا نقش «شمشیر دولبه» را در ریز محیط تومور ایفا میکنند: یعنی آنها در برخی شرایط به عنوان سرکوبکننده تومور عمل میکنند، در شرایط دیگر در واقع رشد تومور و فرار از سیستم ایمنی را تقویت میکنند.
یافتههای کلیدی
۱- عملکردهای ضد سرطانی
- زیرمجموعههای خاصی از سلولهای T گاما دلتا به عنوان مثال سلولهای Vγ9Vδ2 انسانی) قادر به سمیت سلولی مستقیم از طریق آزادسازی پرفورین/گرانزیمها و تولید سایتوکاینهای پیشالتهابی مانند اینترفرون گاما هستند
-سلولهای T ممکن است در مراحل اولیه پایش سلولهای سرطانی عمل کنند، لیگاندهای ناشی از استرس مثلا لیگاندهای NKG2D را بر روی سلولهای تومور شناسایی کنند و ایمنی ذاتی و اکتسابی را به هم پیوند دهند.
- در تجزیه و تحلیلهای متعدد ترانسکریپتوم، نفوذ بیشتر سلولهای T گاما دلتا در تومورهای توپر با پیشآگهی بهبود یافته در بسیاری از انواع سرطان مرتبط است.
۲- عملکردهای پشتیبان سرطانی و گریزدهنده از دستگاه ایمنی
- ریز محیط توموری تأثیرات قطبیکننده قدرتمندی اعمال میکند: برخی از سلولهای T گاما دلتا به سلولهای تولیدکننده اینترلوکین -۷ تبدیل میشوند یا فنوتیپهای تنظیمی/سرکوبی شبیه سلولهای Th17 (مولد اینترلوکین ۱۷) یا شبیه سلولهای T تنظیمی پیدا میکنند که میتواند رگزایی، جذب سلولهای میلوئیدی سرکوبگر و سرکوب سیستم ایمنی را تقویت کند.
- در برخی زمینههای توموری (مانند سرطانهای پستان یا روده بزرگ)، وجود سلولهای T گاما دلتا نفوذکننده به تومور با پیامد بدتری همراه است - که بازتابی از برنامهریزی مجدد عملکردی آنها یا تسلط زیرمجموعههای پشتیبان سرطان است.
- عوامل ناشی از تومور (هیپوکسی، TGF-β، استرس متابولیک) و سیگنالهای استرومایی میتوانند اختلال عملکرد سلولهای T گاما دلتا یا انحراف به سمت رفتار پشتیبان تومور را هدایت کنند. این بررسی بر نشانههای ریزمحیطی به عنوان عوامل تعیینکننده حیاتی سرنوشت سلولهای T گاما دلتا تاکید میکند.
پیامدها از لحاظ ایمنیدرمانی
ماهیت دوگانه سلولهای T گاما دلتا، هم فرصت و هم چالشی برای بهرهبرداری درمانی ارائه میدهد:
-از جنبه مثبت، پاسخ سریع ذاتی آنها، توانایی تشخیص طیف وسیعی از سلولهای تومور (مستقل از ارائه آنتیژن کلاسیک) و اتصال به ایمنی تطبیقی، آنها را به گزینههای جذابی برای ایمنیدرمانیهای مبتنی بر سلول تبدیل میکند (به عنوان مثال انتقال سلولهای T گاما دلتا تغییریافته تکثیر شده یا مهندسی سلولهای T گاما دلتا دارای گیرنده آنتیژن کایمریک.
-از جنبه منفی، پتانسیل سرکوبکننده/پیشتوموری برخی از زیرمجموعههای سلولهای T گاما دلتا به این معنی است که صرفاً افزایش تعداد آنها کافی نیست؛ باید ریزمحیط توموری را کنترل یا دوباره برنامهریزی کرد، سلولهای T گاما دلتا را به سمت فنوتیپهای مفید هدایت و از تحریک اثرات ناخواسته پیشتومور جلوگیری کرد. این پژوهشگران بر لزوم درک «سوئیچهای مولکولی» که سلولهای T گاما دلتا را به سمت عملکردهای مفید یا مضر سوق میدهند، تأکید میکنند.
-این بررسی همچنین استراتژیهای ترکیبی را مورد بحث قرار میدهد: به عنوان مثال، ترکیب درمانهای سلول T گاما دلتا با مسدود کردن نقاط کنترل ایمنی، عوامل تعدیلکننده ریزمحیط تومور یا مداخلات متابولیکی برای تغییر محیط تومور.
نتیجهگیری
این بررسی چارچوبی ظریف برای درک چگونگی عملکرد سلولهای T گاما دلتا در تومورها ارائه میدهد - گاهی اوقات به عنوان مدافع، گاهی اوقات به عنوان تسهیلکننده رشد تومور. این بررسی بر اهمیت ریزمحیط تومور در تعیین سرنوشت سلولهای ایمنی تأکید میکند.
این پژوهشگران میگویند سلولهای T گاما دلتا بازیگران امیدوارکننده اما پیچیدهای در ایمنیدرمانی سرطان هستند. تبدیل پتانسیل آنها به موفقیت بالینی به دستکاری دقیق زیستشناسی آنها و ادغام هدفمند در استراتژیهای درمانی شخصیسازی شده بستگی دارد.
منبع: https://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1111/imm.70035?af=R
ارسال نظر