به گزارش علم خوان، این تحقیق که بوسیله پژوهشگران دانشگاه علوم پزشکی تهران و مشهد انجام شده است، بررسی کرد که آیا تغییرات جزئی و تحت بالینی قطعه ST و موج T (تغییرات ST-T) با خطرات درازمدت مرگ از جمله به علت سکته مغزی ارتباط دارند یا نه.

یافته‌های کلیدی

این پژوهشگران نوار قلب 9035 شرکت‌کننده 35 تا 65 ساله را در «مطالعه سکته مغزی و اختلالات آترواسکلروتیک قلب مشهد» (MASHAD)  تجزیه و تحلیل کردند.

پس از حذف افراد دارای بیماری قلبی‌-عروقی آشکار، 8834 نفر باقی ماندند که از این تعداد، 226 نفر (2.6٪) تغییرات جزئی ST-T  یعنی افت جزئی قطعه ST یا ناهنجاری موج T، طبق کدهای استاندارد مینه‌سوتا نشان می‌دادند.

در طول یک دوره پیگیری تقریباً 10 ساله، در افرادی که تغییرات جزئی ST-T داشتند، خطر مرگ و میر ناشی از سکته مغزی به طور قابل توجهی بالاتر بود.

پس از تعدیل از لحاظ جنسیت، وضعیت اشتغال و دیابت، خطر مرگ ناشی از سکته مغزی در این افراد همچنان به طور قابل توجهی بالا باقی ماند.

اما  برای مرگ و میر به هر علتی، ارتباط تعدیل‌شده حد مرزی بود.

جالب توجه است که وجود تغییرات جزئی ST-T ارتباط آماری معنی‌داری با مرگ و میر ناشی از بیماری‌های قلبی عروقی یا بیماری عروق کرونر قلب در این گروه نشان نداد.

تغییرات نوار قلب در بین زنان، افراد مبتلا به دیابت، افراد بیکار شایع‌تر بود. هیچ تفاوت معنی‌داری در سن، وضعیت سیگار کشیدن، شاخص توده بدنی، بالا بوددن چربی خون یا فشار خون بالا بین گروه‌ها وجود نداشت.

چرا این یافته‌ها مهم هستند؟

نوار قلب از رایج‌ترین و در دسترس‌ترین ابزارها در عمل پزشکی هستند. تغییرات جزئی قطعه ST یا موج T اغلب در افراد «سالم» دیده می‌شوند و اغلب غیر اختصاصی یا خوش‌خیم شمرده می‌شوند. این مطالعه این احتمال را مطرح می‌کند که حتی ناهنجاری‌های جزئی و منفرد قطعهST-Tخطر بلندمدت معناداری - به ویژه برای مرگ و میر ناشی از سکته مغزی - داشته باشند.

از آنجا که این بررسی شرکت‌کنندگانی را که در ابتدا بیماری قلبی عروقی آشکار بالینی داشتند، حذف کرده بود، این یافته‌ها نشان می‌دهند که این تغییرات نوارقلب ممکن است به عنوان نشانگرهای ظریف خطر زمینه‌ای (به عنوان مثال، تغییرات عروقی/یا اعصاب خودمختار) عمل کنند که فراتر از عوامل خطر معمول هستند. البته این پژوهشگران خاطرنشان می‌کنند که راهنماهای بالینی در حال حاضر گرفتن نوار قلب در حال استراحت را برای غربالگری خطر قلبی عروقی در جمعیت عمومی تایید نمی‌کنند، تا حدودی به این دلیل که افزایش پیش‌بینی‌کننده از این طریق اندک بوده است.

محدودیت‌ها و ملاحظات

تعداد شرکت‌کنندگان با تغییرات جزئی ST-T نسبتاً کم بود (226) و تعداد مرگ‌های مرتبط با سکته مغزی در آن زیرگروه حتی کمتر بود، که ممکن است دقت این بررسی را محدود کند - همانطور که در فواصل اطمینان گسترده مشاهده می‌شود.

- این بررسی فقط داده‌های نوار قلب در حال استراحت را در ابتدا ثبت کرد؛ تغییرات در طول زمان ارزیابی نشدند. ناهنجاری‌های  نوار قلب ممکن است گذرا باشند.

-از آنجا که این گروه از یک منطقه خاص در ایران است، تعمیم‌پذیری به سایر جمعیت‌ها (به عنوان مثال، قومیت‌های مختلف، زمینه‌های مراقبت‌های بهداشتی) ممکن است محدود باشد.

- با اینکه این پژوهشگران چندین عامل مخدوش‌کننده (جنسیت، اشتغال، دیابت) را تعدیل کردند، نمی‌توان مخدوش‌کنندگی باقی‌مانده بوسیله عوامل دیگر را رد کرد.

- نتیجه مرزی از لحاظ ارتباط با «مرگ و میر به هر علتی» به این معنی است که قبل از تفسیر ارتباط قطعی با مرگ کلی، احتیاط لازم است.

آنچه پزشکان و بیماران باید بدانند

اگر نوار قلب در حالت استراحت تغییرات جزئی قطعه ST یا موج T را به صورت منفرد نشان دهد - و هیچ ناهنجاری قابل توجه دیگری وجود نداشته باشد - این یافته‌ها ممکن است ضرورت نظارت دقیق‌تر، به ویژه در افراد مبتلا به دیابت یا در زنان را مطرح کند که در این مطالعه فراوانی بیشتری از این تغییرات داشتند.

ممکن است عاقلانه باشد که در افرادی که چنین یافته‌های نوار قلب دارند، حتی اگر هیچ بیماری قلبی عروقی آشکاری وجود نداشته باشد، از مدیریت بهینه عوامل خطر سکته مغزی قابل اصلاح (مانند فشار خون، کنترل دیابت، چربی‌ها) اطمینان حاصل شود.

یافته‌های این مطالعه به این معنی نیست که بر اساس تغییرات جزئی ST-T باید به طور خودکار آزمایش تهاجمی یا مداخلات تهاجمی را آغاز کرد- اما نشان می‌دهد که چنین یافته‌هایی در نوار قلب ممکن است «نشانه هشداردهنده» برای افزایش خطر سکته مغزی باشند و باید پیگیری بالینی دقیقی درباره آنها انجام شود.

منبع خبر:

https://www.nature.com/articles/s41598-025-99960-3